Oprichting KITLV

Op initiatief van oud-minister van KoloniÎn Jean ChrÈtien Baud werd in 1851 in Delft het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlands-IndiÎ (KITLV) opgericht. De doelstelling van het instituut was de kennis van de Nederlandse kolonie in de Oost te vergroten; politiek mocht hierbij geen rol spelen. Toch hoopte men wel met de opgedane kennis deze gebieden beter en deskundiger te kunnen besturen. Vanwege het apolitieke karakter werd fusie met de zusterorganisatie het Indisch Genootschap afgewezen, samenwerking bestond echter wel.

Van Delft naar Den Haag

De organisatievorm van het KITLV was een vereniging. Het predikaat 'Koninklijk' droeg het vanaf het eerste begin. Koning Willem III was namelijk de beschermheer van het Instituut.
Na aanvankelijk in Delft gehuisvest te zijn geweest, verhuisde het naar Den Haag. In Den Haag betrok de nog kleine vereniging eerst drie werkruimten in een pand aan de Drie Hoekjes. Na een grotere huisvesting aan de Herengracht, vond het in 1903 een langdurig onderkomen aan de Van Galenstraat 14. Ook het Indisch Genootschop werd in dit pand gevestigd. De bibliotheken van beide organisaties werden hier samengevoegd.

Bibliotheek

De beide samengevoegde collecties vormden een rijke verzameling. Om de toegankelijkheid te vergroten, werden de boeken geordend, beschreven en gecatalogiseerd. Steeds vonden er nieuwe aankopen plaats en op deze wijze werd het de belangrijkste Nederlandse boekenverzameling op dit terrein. In 1921 werd het KITLV niet alleen beheerder, maar ook eigenaar van het boekenbezit van het Indisch Genootschap.
Buiten Java was het de grootste bibliotheek over IndonesiÎ.